De hervormde gemeente van Stavenisse, een dorp op het eiland Tholen, heeft in haar kerkgebouw een heel bijzonder rijksmonument staan. Het is het uiterst waardevolle praalgraf van de heer van Stavenisse Hieronymus van Tuyll van Serooskerke. Dit graf is zeer dringend aan een erg kostbare restauratie toe.
In 1953 is het dorp door de watersnood getroffen waarbij 10% van de inwoners de dood vond en vele gebouwen verwoest werden. Ook de kerk is de dans niet ontsprongen en heeft in het water gestaan. Het grafmonument wordt, naar nu blijkt, langzaam door het zoute water “opgegeten”.
Het praalgraf met achterwand is opgebouwd uit wit marmer uit Carrera (Italië), en zwart marmer, blauwe hardsteen en zwarte natuursteen uit België. In 1878/79 en in 1959 is het gerestaureerd. Bij die laatste restauratie was de scheur in de linker pilaster al aanwezig, waarschijnlijk veroorzaakt door roestige ijzeren verbindingen in de baksteen wand achter het marmer. Middenvoor op de tombe is een bruinrode verkleuring te zien die dezelfde oorzaak heeft. Ernstiger is het, dat het marmer op meerdere plekken dof is geworden en erg wit, en afschilfert. Dat duidt op versuikering van het gesteente, waarschijnlijk veroorzaakt door een hoge zoutbelasting als gevolg van de Watersnood van 1953. Hoe snel dit proces verloopt is niet duidelijk, maar de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) pleit voor het spoedig aanpakken ervan.
Inmiddels is er een plan voor opgesteld. Dat voorziet in het transporteren van de onderdelen van het praalgraf naar een atelier in Amsterdam, waar door spoeling in een zoetwaterbad het zout uit het gesteente wordt gehaald. Dat spoelen vergt anderhalf tot twee jaar. Het moet dagelijks gecontroleerd worden, daarom kan dit niet in de kerk gebeuren, waar bovendien te weinig plek is. Om de onderdelen van het grafmonument weg te halen, worden een houten hekwerk en de trap bij de preekstoel tijdelijk verwijderd. Er wordt dan een werkvloer gelegd waarover een kraantje bij het monument kan komen.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed beschrijft het monument als volgt:
“Het is ontworpen en uitgevoerd door Rombout Verhulst, naast Artus Quellinus wel de meest beroemde Nederlandse beeldhouwer uit de 17de eeuw. In heel wat publicaties wordt dit grafmonument benoemd en het mag dan ook duidelijk zijn dat het hier om erfgoed gaat van een bijzonder hoge waarde.”
Prof. dr. Frits Scholten, senior conservator beeldhouwkunst Rijksmuseum en hoogleraar Geschiedenis van de Westerse Beeldhouwkunst aan de Universiteit van Amsterdam stelt:
“Het grafmonument in de kerk van Stavenisse kan zonder twijfel gerekend worden tot de beste 17de-eeuwse beeldhouwkunst van ons land, maar behoort ook vanuit internationaal perspectief tot het zeer waardevolle funeraire erfgoed. Dat het verval vaak veel dieper zit dan met het blote oog waarneembaar is en dat ingrijpen dus veel urgenter is dan een globale indruk van de buitenzijde doet vermoeden is inmiddels duidelijk.”
De Administrateuren hebben besloten tot een financiële bijdrage om de restauratie van dit bijzondere monument mogelijk te maken.
0 comments